4. Onderwijs

4.1 Opdracht en uitvoering

Aan het einde van 2019 werd een nieuw schoolplan voor de jaren 2020 tot 2025 vastgesteld. In de titel van het plan hebben we onze ambitie tot uitdrukking proberen te brengen: "Ruimte voor onderwijs; onderwijzen, ontspannen en ontmoeten". We spreken niet meer over een missie; we ervaren onderwijs verzorgen als een opdracht. 

De opdracht van onze school is gebaseerd op wat onze Heere Jezus Christus zegt in Markus 12 vers 30 en 31: “Gij zult de Heere, uw God, liefhebben uit geheel uw hart, en uit geheel uw ziel, en uit geheel uw verstand, en uit geheel uw kracht. Dit is het eerste gebod. En het tweede aan dit gelijk, is dit: Gij zult uw naaste liefhebben als uzelf. Er is geen ander gebod, groter dan deze.”

Voor de school en het onderwijs hebben we dit woorden gegeven in de volgende doelomschrijving:

We willen leerlingen in aanraking brengen met het ware, goede en schone dat onderzocht, gekend en gezegd is van de schepping. Ook laten we hen zien hoe de gebrokenheid doorwerkt op alle levensterreinen. Het onderwijs is erop gericht dat leerlingen groeien in mogelijkheden, interesses en vermogens, zodat zij gestalte kunnen geven aan hun roeping om God te zoeken en als burger te staan in onze samenleving, in gehoorzaamheid aan en in navolging van Christus.

De begrippen 'onderwijzen, ontmoeten en ontspannen' zijn de thema's die leidend zijn voor de komende jaren. Elk thema is weer onderverdeeld in drie sub-thema's. Zodoende hebben we negen speerpunten geformuleerd op basis waarvan de schoollocaties hun plannen uitwerken en vormgeven. Aanvankelijk was het de bedoeling dat de schoolplannen in juli 2020 gereed zouden zijn, maar door de coronacrisis is dit voornemen steeds verder naar achteren komen te liggen. Voor het opstellen van een locatieschoolplan is communicatie met docenten en andere betrokkenen van wezenlijk belang. Dit was in 2020 niet, of maar in heel beperkte mate, mogelijk. 

4.2. Belangrijkste (beleids)prestaties over de periode 2015-2020

In de loop van het verslagjaar is er door de locaties en de stafdiensten teruggekeken over de periode van het strategisch beleidskader 2015-2020 met de titel 'Principieel, betrokken en present'. De belangrijkste conclusies uit deze terugblik zijn hier te lezen.

Een aantal thema's is weer opgenomen in het nieuwe schoolplan. Dit betreft onder andere de toerusting van leerlingen om als christenburger te staan in deze tijd, oudercontacten, een verantwoorde balans tussen onderwijs en de inzet van ICT.

4.3. Een korte uitwerking van de thema's van het nieuwe schoolplan: Ruimte voor onderwijs

 
Onderwijzen

Onderwijzen heeft als doel leerlingen te laten groeien in mogelijkheden, door het openleggen van Gods schepping in haar schoonheid en in haar gebrokenheid. Daarvoor is nodig dat jongeren openstaan voor hun docenten en docenten voor hun leerlingen. 

  1. Identiteit in het vak: Identiteit is niet een laag eroverheen, maar een basishouding van waaruit naar de verschijnselen wordt gekeken. We werken lessen uit (naast de methode, in plaats van delen van de methode of als een variatie op de lesstof van de methode) die ‘vensters op de hemel’ geven of die het kwaad ontmaskeren, om het goede ervoor in de plaats te zetten.
  2. De kwaliteit van de les: We besteden aandacht aan de inhoud en eigen aard van het vak, aan klassenmanagement, aan de dynamiek van een groep, aan de kwaliteit van de interactie, aan het bevorderen van de motivatie. In de les komen didactiek en pedagogiek bij elkaar. Het doel, de opdracht en de verwerking moeten duidelijk zijn. We letten erop dat er ook sprake is van samen leren.
  3. Vakbekwaam: De vakbekwaamheid heeft betrekking op het vak of de vakken die worden gegeven. Daarnaast is er de bekwaamheid in didaktiek, pedagogiek, groepsdynamiek en dergelijke. De vakbekwaamheid heeft een directe relatie met de goede les.
Ontspannen

We kiezen voor het thema ‘ontspannen’, omdat voor het ‘ontvangen’ van onderwijs rust nodig is. Ook is het thema een reactie op de toenemende druk op het onderwijs, de onrust die de samenleving de school in brengt en de sterke toename van de mogelijkheden om te communiceren en te vermaken. We willen weer meer recht doen aan de school als oefenplaats voor het leven. Daarvoor zijn rust en ruimte nodig, zowel voor leerlingen als voor docenten.

  1. Toetsen: We nemen de kwaliteit van onze toetsen onder de loep. We proberen meer evenwicht te brengen in formatief toetsen (voortgang) en summatief toetsen (resultaat). We proberen meer te variëren in toetsing en uiteindelijk streven we ernaar om minder te toetsen.
  2. Lezen: We gaan de belangstelling voor lezen stimuleren bij de leerlingen. Soms is daarvoor nodig dat we ze eerst dwingen om tijd te nemen om te lezen. In elk vak zijn er wel mogelijkheden om het lezen - en daarmee een stuk rust - te realiseren.
  3. Balans in digitalisering: Bij de lesvoorbereiding stellen we ons de vraag of het gebruik van ICT noodzakelijk is en bijdraagt aan het doel van de les. Bij de keuze voor een methode maken we een afweging in hoeverre deze een balans heeft tussen gebruik van ICT en de ontmoeting van de leraar en de leerling, hoewel daar niet altijd een tegenstelling in zit. We zijn terughoudend in het gebruik van de smartphone binnen de school. We zoeken het contact met ouders en achterban om elkaar te ondersteunen in dit beleid.
Ontmoeten

Het thema ‘ontmoeten’ wordt ingegeven door onze wens om meer de gemeenschap dan het individu te benadrukken. De begrippen ‘betrokkenheid’ en ‘dienstbaarheid’ krijgen bij dit thema handen en voeten. Ook komt het aspect ‘vreemdelingschap’ aan de orde.

  1. Burgerschap en vreemdelingschap: We geven aandacht aan ons staatsbestel, aan het functioneren van de democratische rechtsstaat, aan ontwikkelingen in de samenleving en aan het vormen van een kritische houding ten opzichte van moderne ontwikkelingen die soms in strijd zijn met de Bijbel en een christelijke levenswijze. Dat krijgt gestalte in lessen, maatschappelijke stages, excursies en onderlinge ontmoetingen en/of met mensen die een andere levensbeschouwing hebben.
  2. Mentoraat: We richten ons op de begeleiding van de individuele leerling en op groepsdynamiek. We bieden scholing aan, zodat mentoren zich kunnen verdiepen en specialiseren in individuele ondersteuning of juist groepsvorming. Door middel van goede voorbeelden en documenten proberen we bij te dragen aan een goede taakuitvoering. Tevens zoeken we naar mogelijkheden om de mentor meer ruimte te geven voor de uitvoering van zijn taak. Vanwege het belang van een goede samenwerking tussen ouders en school moet de mentor goed bereikbaar zijn en adequaat communiceren.
  3. Zorgvuldige ondersteuning: We zijn bij de aanmeldingen alert en proberen zo veel mogelijk leerlingen te plaatsen in de reguliere setting. De overgangen van onderbouw naar bovenbouw zijn een punt van aandacht. We zetten in op het verbeteren van handelingsbekwaamheid van docenten in het omgaan met individuele zorgvragen en met groepen leerlingen. We zetten de deskundigheid van De Burcht meer in binnen het geheel van de school.

4.4. Van school- naar team- en sectieplannen

Zoals eerder aangegeven, werd aan het begin van 2020 het nieuwe schoolplan vastgesteld. Afspraak was dat rond de zomervakantie de afzonderlijke vestigingen hun locatieschoolplan gereed zouden hebben. Vervolgens konden teams en secties aan de slag met planvorming op basis van het school- en locatieplan. Ook hier zorgde corona voor vertraging. Er waren nauwelijks mogelijkheden om met collega's in gesprek te gaan over de inhoud van de plannen. Ook vroeg het steeds weer anders organiseren van het onderwijs veel aandacht. Het is de bedoeling dat in maart 2021 de locatieschoolplannen gereed zijn en dat ook teams en secties hiermee aan de slag gaan.

4.5 Continuïteit & ontwikkeling

 

Ontwikkelingen en trends om de school

1. Versterking techniekonderwijs
In 2018 heeft de overheid extra middelen beschikbaar gesteld ter versterking van het techniekonderwijs in het vmbo. Het grootste gedeelte van het geld wordt uitgekeerd naar rato van het aantal leerlingen in de profielen in de harde techniek. De school kan deze middelen vrij besteden.

Daarnaast wordt ook geld uitgekeerd voor de versterking van het techniekonderwijs in de regio. De bedoeling is dat (minimaal twee) vmbo-scholen samen met het mbo en het bedrijfsleven een plan maken ter versterking van het techniekonderwijs in de regio. Bij het onderwerp ‘Samenwerking’ geven we aan hoe we hierin participeren.

2. Nieuwe leerweg vmbo
Voor vmbo-leerlingen is een vroegtijdige kennismaking met de beroepscontext van groot belang om een weloverwogen keuze te kunnen maken voor hun toekomst. Beroepsoriëntatie dient dan ook een stevige plek in het programma van alle vmbo'ers te hebben. Om ervoor te zorgen dat vmbo'ers beter worden voorbereid op het vervolgonderwijs - mbo en havo - en om ervoor te zorgen dat jongeren in alle leerwegen in het vmbo praktijkgericht onderwijs volgen, wil de minister de gemengde en theoretische leerwegen (GTL) van het vmbo samen in één nieuwe leerweg onderbrengen. In die nieuwe leerweg heeft elke jongere een praktijkgerichte component in het onderwijsprogramma. Het doel van de praktijkgerichte component is om alle jongeren beter voor te bereiden op zowel de keuze als op de daadwerkelijke overstap naar het vervolgonderwijs.

Binnen onze school voeren we het gesprek over de plek van de nieuwe leerweg. Dat doen we in overleg met het Driestar College

3. Toetsing en examinering
Mede naar aanleiding van de problematiek rond schoolexamens in Maastricht (2018) en Rotterdam (2019), heeft de VO-raad een ‘handreiking toetsing en schoolexaminering’ gepubliceerd. In de Wartburgbrede Onderwijs Commissie (WOC) staat de aanpak van toetsing geagendeerd.

Verder is toetsing één van de thema’s in het nieuwe schoolplan.

4. Burgerschap
De aanscherping van de wet op burgerschap is enerzijds een kans om het burgerschapsonderwijs verder gestalte te geven. Tegelijk is het een bedreiging, omdat de overheid zich lijkt te bemoeien met de wijze waarop het onderwijs vorm krijgt binnen de school. Naar onze overtuiging gaat de overheid, in overeenstemming met artikel 23 van de grondwet, vooral over het ‘wat’ en niet over het ‘hoe’. Het onderwijs met betrekking tot seksuele diversiteit dient gericht te zijn op het aanleren van kennis over het thema en het bijbrengen van respect voor mensen met een andere geaardheid of overtuiging. Het dwingen van scholen om de acceptatie van seksuele diversiteit te promoten, raakt de grenzen van de onderwijsvrijheid.

Op onze school vormt christelijk burgerschap een belangrijk thema in ons nieuwe schoolplan. Scholen dienen proactief om te gaan met burgerschap, waarbij met name de onderlinge verantwoordelijkheid wordt gestimuleerd in concentrische cirkels: in het lokaal, in de school, in de wijk/stad, nationaal en internationaal.

5. Gender mainstreaming
Wereldwijd is er een lobby aan de gang om allerlei vormen van seksualiteit te promoten en de verschillen tussen mannen en vrouwen uit te wissen. De Duitse sociologe Gabriele Kuby toont in haar boek 'De seksuele revolutie’ aan hoe in het verband van EU en VN publiek geld gebruikt wordt om de samenleving op dit terrein te beïnvloeden.

Voor de school is het dan ook van belang de werkelijke inhoud van seksualiteit en de waarde van het gezin in het onderwijs te benadrukken en niet toe te geven aan de politieke en maatschappelijke druk om met de geschetste ontwikkeling mee te bewegen. Tegelijk dient een klimaat van sociale veiligheid te bestaan waarin het voor elke leerling en werknemer goed toeven is.

6. Indicaties en educaties
Scholen worden steeds zwaarder belast door allerlei maatschappelijk wenselijke ontwikkelingen op het bordje van de school te schuiven. Onze scholen moeten hier zelfbewust mee omgaan. Hetzelfde geldt voor de toenemende druk op scholen om alle leerlingen in al hun persoonlijke vragen en tekorten te bedienen.

Ontwikkelingen en trends binnen de school

1. Samenwerking met het Driestar College
Met het oog op de krimp van het aanbod van leerlingen werd besloten tot het samenvoegen van de vestiging Lekkerkerk van het Driestar College en locatie Revius van het Wartburg College. De nieuwe vestiging zal in de toekomst worden gehuisvest in een school in de gemeente Krimpen aan den IJssel. In het afgelopen jaar werd het besluit genomen om een besturenfusie aan te gaan. Er werd een Fusie Effect Rapportage opgesteld. Deze rapportage en het voorgenomen fusiebesluit werden voorgelegd aan de medezeggenschapsraden die een positief advies gaven. De Raden van Toezicht stemden eveneens in. Ook DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs) heeft ingestemd met de Fusie Effect Rapportage en daarmee met de besturenfusie tussen Driestar College en Wartburg College. Dit was de laatste actie die nodig was voor het realiseren van de besturenfusie per 1 april 2021.

2. Zorgvuldige ondersteuning van leerlingen
In 2020 vond de landelijke evaluatie Passend Onderwijs plaats. Passend onderwijs heeft binnen onze school de aandacht en we kunnen zeggen dat er een goed functionerende structuur is met hulp in de klas, buiten de klas (individueel of in de satellietgroepen) en in De Burcht. In het algemeen herkenden we ons niet in de uitkomsten van de evaluatie, die overigens sterk uitging van het functioneren van de Samenwerkingsverbanden.

Om een evenwicht te vinden tussen wat de ondersteuning in de klas moet zijn en welke aanvullende hulp en voorzieningen moeten worden ingericht, hebben we het thema zorg en ondersteuning opgenomen in het schoolplan.

3. Lezen
Breed in de samenleving komt er aandacht voor de ontlezing. Jongeren lezen nauwelijks nog een boek en ook volwassenen zijn minder leesvaardig en leesgierig. Dit heeft gevolgen voor begrijpend lezen en het studeren. Door het onderwerp lezen op te nemen in het schoolplan geven we het de aandacht die het verdient.